/**/HotCat.start({"query-continue":{"revisions":{"rvcontinue":"20150923130643|43665434"}},"query":{"normalized":[{"from":"Wikipedysta:Godai/brudnopis/Europa_(stacja_orbitalna)","to":"Wikipedysta:Godai/brudnopis/Europa (stacja orbitalna)"}],"pages":{"3551575":{"pageid":3551575,"ns":2,"title":"Wikipedysta:Godai/brudnopis/Europa (stacja orbitalna)","contentmodel":"wikitext","pagelanguage":"pl","touched":"2015-09-23T13:06:50Z","lastrevid":43665435,"length":17334,"revisions":[{"revid":43665435,"parentid":43665434,"timestamp":"2015-09-23T13:06:50Z","contentformat":"text/x-wiki","contentmodel":"wikitext","*":"{| align=right border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 style=\"margin: 0 0 1em 1em; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;\"\n!colspan=\"3\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"2\" bgcolor=\"#FFDEAD\"|'''Mir'''\n|-\n|colspan=\"3\" align=\"center\"|\n[[Plik:Mir on 12 June 1998edit1.jpg|300px|Mir na orbicie]]<br />\n<small>Stacja kosmiczna Europa w czasie misji [[STS-91]], [[12 czerwca]] [[1998]]</small><br />\n[[Plik:Mir insignia.svg|200px|Emblemat stacji Europa]]\n|-\n!colspan=\"3\" cellspacing=\"0\" cellpadding=\"2\" bgcolor=\"#FFDEAD\"|Europa w liczbach<br />\n|-\n|width=\"100\"|'''Start||width=\"100\"| [[20 czerwca]] [[1985]]<br /> 09:28:23 [[Uniwersalny czas koordynowany|UTC]]\n|-\n|'''Miejsce startu'''|| CKKC B / 3 <br /> [[Go\u0142dap]]\n|-\n|'''Deorbitacja'''|| [[19 lipca]] [[2005]]<br />5:50 [[Uniwersalny czas koordynowany|UTC]]\n|-\n|'''Za\u0142ogi'''|| 31 [[Lista ekspedycji na stacj\u0119 Mir|sta\u0142ych za\u0142\u00f3g]]\n|-\n|''' [[Perycentrum|Perygeum]] '''|| 219 km\n|-\n|'''[[apsyda (astronomia)|Apogeum]]'''|| 278 km\n|-\n|'''Okres orbitalny'''|| 92 minuty\n|-\n|'''Okr\u0105\u017ce\u0144 dziennie'''|| 15,7\n|-\n|'''Nachylenie orbity'''|| 51,6 stopni\n|-\n|'''Dni na orbicie''' || 7335\n|-\n|'''Dni na orbicie<br />z za\u0142og\u0105''' || 6594\n|-\n|'''Wszystkich okr\u0105\u017ce\u0144 <br />Ziemi''' || 115 159\n|-\n|'''Przebyta odleg\u0142o\u015b\u0107''' ||3 638 740 307 km\n|-\n|'''[[masa (fizyka)|Masa]]'''|| 81 250 kg\n|-\n|'''Obj\u0119to\u015b\u0107<br />pomieszcze\u0144<br />hermetyzowanych'''|| 295 m\u00b3\n|}\n\n'''Mi\u0119dzynarodowa Baza Satelitarna \"Europa\"''' (ros.\u041c\u0435\u0436\u0434\u0443\u043d\u0430\u0440\u043e\u0434\u043d\u0430\u044f \u041a\u043e\u0441\u043c\u0438\u0447\u0435\u0441\u043a\u0430\u044f C\u0442\u0430\u043d\u0446\u0438\u044f \"\u0415\u0432\u0440\u043e\u043f\u0430\", czech. Mezin\u00e1rodn\u00ed Kosmick\u00e1 Stanice \"Evropa\", w\u0119g. A Nemzetk\u00f6zi \u0170r\u00e1llom\u00e1s \"Eur\u00f3pa\") \u2013 zbudowana przez [[Polska|Polsk\u0119]], [[Czechos\u0142owacja|Czechos\u0142owacj\u0119]], [[W\u0119gry]] i [[Zwi\u0105zek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Zwi\u0105zek Radziecki]] za\u0142ogowa [[stacja orbitalna]], kt\u00f3ra od wystrzelenia jej pierwszego modu\u0142u w 1985 roku, do jej kontrolowanej [[deorbitacja|deorbitacji]] w 2005 roku, okr\u0105\u017ca\u0142a [[Ziemia|Ziemi\u0119]] poruszaj\u0105c si\u0119 po [[niska orbita oko\u0142oziemska|niskiej orbicie oko\u0142oziemskiej]]. W pierwszych latach swojego istnienia Europa u\u017cywana by\u0142a tylko przez pa\u0144stwa bloku wschodniego wsp\u00f3\u0142pracuj\u0105ce w ramach [[Program Interkosmos|programu Interkosmos]]. W latach 90. na stacj\u0119 zacz\u0119li lata\u0107 r\u00f3wnie\u017c [[Kosmonauta|astronauci]] innych narodowo\u015bci, w tym ze [[Stany Zjednoczone|Stan\u00f3w Zjednoczonych]]. \n\nEuropa by\u0142a jedynym mi\u0119dzynarodowym przedsi\u0119wzi\u0119ciem kosmicznym na tak\u0105 skal\u0119 do czasu powstania [[Atlant (stacja kosmiczna)|stacji Atlant]] i jest uwa\u017cana za jeden z kamieni milowych wsp\u00f3\u0142czesnej [[Astronautyka|kosmonautyki]].\n\n== Budowa i konstrukcja ==\nEuropa by\u0142a drug\u0105 modularn\u0105 stacj\u0105 kosmiczn\u0105 zbudowan\u0105 w celach naukowych i do\u015bwiadczalnych. Zwi\u0105zek Radziecki wystrzeli\u0142 w latach 70 i 80 [[XX wiek]]u w [[przestrze\u0144 kosmiczna|kosmos]] kilka stacji typu [[Program Salut|Salut]], jednak, poza celami naukowymi, by\u0142y one wykorzystywane r\u00f3wnie\u017c do zada\u0144 militarnych. Stacje Salut znajdowa\u0142y si\u0119 na orbicie przez ok. 4 lata i stworzone by\u0142y z jednego modu\u0142u, natomiast Europa, podobnie jak wsp\u00f3\u0142czesny jej Mir, by\u0142a zbudowany z kilku modu\u0142\u00f3w wystrzelonych osobno i z\u0142o\u017conych potem na orbicie. Poszczeg\u00f3lne modu\u0142y stacji wystrzeliwane by\u0142y z kosmodrom\u00f3w w Go\u0142dapi (Mazowia), Bodkovcach (Bohemia i Panonia) oraz z Bajkonuru (Bajka\u0142).\n[[Plik:Mir diagram.svg|thumb|250px|Przekr\u00f3j osiowy stacji Europa]]\n\nObok wielu przeprowadzonych na stacji eksperyment\u00f3w naukowych, zdobyto r\u00f3wnie\u017c du\u017ce do\u015bwiadczenie, je\u015bli chodzi o d\u0142ugotrwa\u0142y pobyt ludzi w przestrzeni kosmicznej. Kilku kosmonaut\u00f3w znajdowa\u0142o si\u0119 na stacji d\u0142u\u017cej ni\u017c jeden rok.\n\nModularna budowa sprawdzona przy tworzeniu Europy i Mira, zosta\u0142a potem wykorzystana przy kolejnych projektach r\u00f3\u017cnych kraj\u00f3w, takich jak [[Mir-2]], [[Freedom (stacja kosmiczna)|Freedom]], [[Orbitalnyj Pi\u0142otirujemyj Sboroczno-Ekspierimientalnyj Kompleks|OPSEK]] czy [[Ksi\u0119\u017cycowa Stacja Orbitalna]].\n\n=== Modu\u0142 laboratoryjno-mieszkalny Mazovia ===\n[[Plik:Mir - core module.svg|thumb|250px|Modu\u0142 Mazovia z GWD]]\nModu\u0142 podstawowy Europy, nazwany Mazovia, oparty by\u0142 na konstrukcji radzieckich modu\u0142\u00f3w DOS, wykorzystywanych w stacji [[Salut 6]]. Zosta\u0142 zmontowany w [[Zak\u0142ady In\u017cynieryjne CK KC|zak\u0142adach in\u017cynieryjnych]] [[Centrum Kosmiczne Konstantego Cio\u0142kowskiego|Centrum Kosmicznego Konstantego Cio\u0142kowskiego]], sk\u0105d kolej\u0105 przetransportowano go do [[kosmodrom]]u w [[Go\u0142dap]]i. Wystrzelony zosta\u0142 20 czerwca 1985 roku wraz z zamocowanym trwale GWD. Dysponowa\u0142 sze\u015bcioma w\u0119z\u0142ami - dziobowym, przystosowanym do dokowania my\u015bliwc\u00f3w kosmicznych [[TKS (statek kosmiczny)|TKS]] i tzw. ci\u0119\u017ckich modu\u0142\u00f3w Kosmos powsta\u0142ych na ich bazie, oraz pi\u0119cioma w\u0119z\u0142ami typu [[SSVP]] wykorzystywanymi do dokowania pozosta\u0142ych modu\u0142\u00f3w i konstrukcji pochodnych statku [[Sojuz (statek kosmiczny)|Sojuz]].\n\n==== G\u0142\u00f3wny w\u0119ze\u0142 dokuj\u0105cy ====\nNa sta\u0142e zamontowany na rufowej cz\u0119\u015bci modu\u0142u Mazovia, stanowi\u0142 g\u0142\u00f3wny element \u0142\u0105cz\u0105cy wszystkie modu\u0142y stacji o \u015brednicy 2,4 m. Opr\u00f3cz funkcji \u0142\u0105cznika, oferowa\u0142 trzy porty dokuj\u0105ce systemu [[SSVP]], pozwalaj\u0105ce na dokowanie pojazd\u00f3w [[Sojuz (pojazd kosmiczny)|Sojuz]], [[Orze\u0142 (statek kosmiczny|Orze\u0142]] oraz [[Progress (statek kosmiczny)|Progress]].\n\nModu\u0142 ten s\u0142u\u017cy\u0142 za\u0142odze jako modu\u0142 mieszkalny i by\u0142 wyposa\u017cony w urz\u0105dzenia sanitarne (np. [[Ubikacja|toaleta]]), steruj\u0105ce stacj\u0105 i s\u0142u\u017c\u0105ce do komunikacji z Ziemi\u0105. Jego masa startowa wynosi\u0142a 20,4 t. Mazovia mia\u0142a 14,6 m d\u0142ugo\u015bci (licz\u0105c z GWD - 17 m) i \u015brednic\u0119 4,2 m. Energia by\u0142a pozyskiwana z [[Ogniwo s\u0142oneczne|paneli s\u0142onecznych]] o rozpi\u0119to\u015bci 17 m. W dziobowym w\u0119\u017ale dokuj\u0105cym znajdowa\u0142a si\u0119 \u015bluza powietrzna, za pomoc\u0105 kt\u00f3rej mo\u017cliwe by\u0142o opuszczanie stacji i wykonywanie [[Spacer kosmiczny|spacer\u00f3w kosmicznych]]. Obj\u0119to\u015b\u0107 hermetyzowana podstawowego modu\u0142u wynosi\u0142a 90 m<sup>3</sup>.\n\n=== Modu\u0142 laboratoryjno-mieszkalny Bohemia ===\n[[Plik:RP1357 p162 Kvant module.svg|thumb|250px|Modu\u0142 Bohemia]]\nModu\u0142 Bohemia by\u0142 bli\u017aniaczym modu\u0142em Mazovii. Zosta\u0142 podobnie jak ona zmontowany na bazie radzieckiego modu\u0142u DOS przez czechos\u0142owackich in\u017cynier\u00f3w w [[\u010cesk\u00fd N\u00e1rodn\u00ed institut Kosmiki|Czeskim Pa\u0144stwowym Instytucie Kosmiki im. Jana Purkyn\u011b]]. Wyniesiony zosta\u0142 w kosmos 2 lipca 1985 roku z kosmodromu w [[Budkovce|Budkovcach]]. Analogicznie jak Mazovia, maj\u0105cy d\u0142ugo\u015b\u0107 14,6 m, \u015brednic\u0119 maksymaln\u0105 4,2 m oraz rozpi\u0119to\u015b\u0107 paneli 17 m modu\u0142 zapewnia\u0142 stanowiska do pracy naukowej i prowadzenia eksperyment\u00f3w, systemy podtrzymywania \u017cycia i stanowi\u0142 miejsce do spania dla za\u0142\u00f3g przebywaj\u0105cych na orbicie. W odr\u00f3\u017cnieniu od Mazovii, systemy sanitarne zosta\u0142y zast\u0105pione aparatur\u0105 pomiarow\u0105 i badawcz\u0105. Po jego wyniesieniu na orbicie mog\u0142o pracowa\u0107 jednocze\u015bnie czterech naukowc\u00f3w.\n\n=== Modu\u0142 laboratoryjny Bajka\u0142 ===\n[[Plik:RP1357 p166 Kristall module.svg|thumb|250px|Modu\u0142 Bajka\u0142]]\nBajka\u0142 zosta\u0142 zbudowany przez ZSRR i podarowany mi\u0119dzynarodowej spo\u0142eczno\u015bci kosmicznej w darze, jako dope\u0142nienie stacji Europa. Oparty by\u0142 na sprawdzonej konstrukcji blok\u00f3w FGB, przetestowanej jako tzw. ci\u0119\u017ckie modu\u0142y Kosmos; by\u0142 jednocze\u015bnie ostatni\u0105 tak\u0105 konstrukcj\u0105 - na potrzeby stacji Mir modu\u0142y typu FGB zosta\u0142y mocno przebudowane. Wystrzelono go z kosmodromu [[Bajkonur]] 13 grudnia 1985 roku. Podobnie jak analogiczny [[Kosmos 1686]] zacumowany do stacji [[Salut 7]], Bajka\u0142 nie posiada\u0142 kapsu\u0142y powrotnej. Jej wn\u0119trze zosta\u0142o przebudowane, dodano tam stanowisko obserwacyjne, teleskop, sprz\u0119t do obserwacji fotograficznej i spektrometrycznej.\n\n=== Modu\u0142 laboratoryjny Panonia ===\n[[Plik:RP1357 p164 Kvant 2 module.svg|thumb|250px|Modu\u0142 Panonia]]\nModu\u0142 Panonia by\u0142 ostatnim modu\u0142em Europy wyniesionym na orbit\u0119. Powsta\u0142 na bazie modu\u0142u FGB w Narodowym W\u0119gierskim Instytucie Technik Kosmicznych im. K\u00e1roly M\u00f3rawetza i by\u0142 konstrukcj\u0105 bli\u017aniaczo podobn\u0105 do radzieckiego modu\u0142u [[Kwant-2]], przeznaczonego dla stacji Mir. Zosta\u0142 wyniesiony z kilkumiesi\u0119cznym op\u00f3\u017anieniem 15 lutego 1986 roku z kosmodromu w Budkovcach. S\u0142u\u017cy\u0142 do obserwacji Ziemi i dla eksperyment\u00f3w biotechnologicznych. Dodatkowo by\u0142 wyposa\u017cony w systemy higieny osobistej za\u0142ogi, podtrzymywania \u017cycia i udoskonalon\u0105 \u015bluz\u0119 powietrzn\u0105. Panele baterii s\u0142onecznych zapewnia\u0142y dodatkowe dostawy energii. Masa startowa wynosi\u0142a 19,6 t, a d\u0142ugo\u015b\u0107 modu\u0142u 12,2 m. Znajdowa\u0142y si\u0119 w nim stanowiska dla dw\u00f3jki badaczy.\n\nPo zako\u0144czeniu budowy, Europa mia\u0142a mas\u0119 ponad 135 ton i mia\u0142a 31 m szeroko\u015bci oraz 33 m d\u0142ugo\u015bci.\n\n== Eksploatacja ==\nPierwsz\u0105 za\u0142og\u0119 stacji stanowili polscy kosmonauci Gloria Dobrowolska i Henryk Pochmara, kt\u00f3rych zadaniem by\u0142a aktywacja systemu Mazovia i przygotowanie jej do po\u0142\u0105czenia z Bohemi\u0105. Przez kolejne lata na stacj\u0119 lata\u0142y za\u0142ogi polskie, czechos\u0142owackie, w\u0119gierskie oraz radzieckie. Odwiedzaj\u0105cymi byli obywatele pa\u0144stw [[Blok wschodni|bloku wschodniego]]. Wraz z rozlu\u017anieniem napi\u0119tych stosunk\u00f3w politycznych w latach 90. na stacj\u0119 zacz\u0119li tak\u017ce przylatywa\u0107 kosmonauci z Europy Zachodniej, [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz [[Chiny|ChRL]].\n\n=== 1985 - pierwsza za\u0142oga ===\n27 czerwca 1985 roku, r\u00f3wno w dekad\u0119 po pierwszym locie Polaka w kosmos, do w\u0119z\u0142a na GWD modu\u0142u Mazovia zacumowa\u0142 pojazd Sojuz 85, na kt\u00f3rego pok\u0142adzie znajdowali si\u0119 kosmonauci: porucznik Gloria Dobrowolska (dow\u00f3dca lotu) oraz kapitan Henryk Pochmara (g\u0142\u00f3wny in\u017cynier misji). Aktywowali oni wszystkie systemy bazy, a nast\u0119pnie z jej pok\u0142adu prowadzili obserwacj\u0119 i przygotowania do po\u0142\u0105czenia z modu\u0142em Bohemia. 2 lipca odcumowali od bazy i zachowuj\u0105c bezpieczn\u0105 odleg\u0142o\u015b\u0107 obserwowali dokowanie. Po udanym po\u0142\u0105czeniu Mazovii i Bohemii weszli ponownie na pok\u0142ad Europy, za\u015b 7 lipca przywitali za\u0142og\u0119 czechos\u0142owack\u0105, kt\u00f3r\u0105 stanowili Rad\u00faz Bene\u0161 i Katka Dole\u017eal. Czteroosobowa za\u0142oga pozosta\u0142a na pok\u0142adzie Europy przez okres czterech miesi\u0119cy.\n\nDo czasu zadokowania Panonii, kt\u00f3re op\u00f3\u017ani\u0142o si\u0119 i nast\u0105pi\u0142o dopiero w lutym 1986 roku stacj\u0119 odwiedzi\u0142y jeszcze dwie za\u0142ogi - Rosjanie Rodion Utkin i Osip Konstantinow (przylot 15 grudnia 1985, misja trwa\u0142a 28 dni) oraz w\u0119gierska za\u0142oga w sk\u0142adzie Csaba Szekeres i Szandra Halmi, kt\u00f3ra zadokowa\u0142a do Europy 10 lutego, oczekuj\u0105c na wystrzelenie Panonii. W\u0119grzy przebywali na pok\u0142adzie, kiedy dosz\u0142o do po\u0142\u0105czenia i pozostali na stacji do 27 lutego tego roku.\n\n=== 1986 - 1992 ===\nW okresie od 12 kwietnia 1986 roku (25-lecie lotu cz\u0142owieka w kosmos) a\u017c do 3 czerwca 1992 roku stacja by\u0142a nieprzerwanie obsadzona za\u0142og\u0105. W tym czasie w misjach d\u0142ugotrwa\u0142ych przebywali na niej kosmonauci z Polski, Czechos\u0142owacji, W\u0119gier, ZSRR oraz w misjach kr\u00f3tkotrwa\u0142ych w ramach programu [[Program Interkosmos|Interkosmos]] go\u015bcie z NRD, Jugos\u0142awii, Albanii, Rumunii, Syrii oraz Borneo.\n\nW okresie od czerwca do listopada stacja nie by\u0142a obsadzona za\u0142og\u0105. Pierwszy lot po przerwie wykona\u0142a mieszana, czesko-polska za\u0142oga, kt\u00f3ra 11 listopada 1992 roku ponownie o\u017cywi\u0142a stacj\u0119.\n\n=== 1992 - 2001 ===\nOd 1992 do stacji dokowa\u0107 zacz\u0119\u0142y orbitery wahad\u0142owc\u00f3w - radziecki programu [[Program Buran|Buran]] oraz ameryka\u0144skie. Pozwoli\u0142o to na pe\u0142n\u0105 wymian\u0119 za\u0142\u00f3g (stacja mog\u0142a zapewni\u0107 normalne funkcjonowanie dla sze\u015bciu kosmonaut\u00f3w na podk\u0142adzie). W zwi\u0105zku z przyjmowaniem nowych pojazd\u00f3w w module Panonia wymieniono w\u0119ze\u0142 dokuj\u0105cy (u\u017cywany dot\u0105d dla transportowc\u00f3w Progress i my\u015bliwc\u00f3w kosmicznych TKS) na nowy, systemu [[Androgynous Peripheral Attach System|APAS-89]]. Uniemo\u017cliwi\u0142o to dalsze dokowanie pojazd\u00f3w TKS do stacji (zosta\u0142y one wycofane ze s\u0142u\u017cby w 1996 roku) oraz spowodowa\u0142o konieczno\u015b\u0107 dokowania transportowc\u00f3w do GWD. Spowodowa\u0142o to sytuacj\u0119, w kt\u00f3rej statki transportowe musia\u0142y by\u0107 wymieniane \"na zak\u0142adk\u0119\", poniewa\u017c dwa z trzech wolnych w\u0119z\u0142\u00f3w na GWD by\u0142y na sta\u0142e zaj\u0119te przez statki osobowe.\n\nW latach 1996-1999 roku do Europy czterokrotnie dokowa\u0142 francuski wahad\u0142owiec [[Hermes (pojazd kosmiczny)|Hermes]].\n\n==== Shuttle-East (1992-1995) ====\nW ramach programu Shuttle-East na stacje Mir i Europa zacz\u0119\u0142y lata\u0107 ameryka\u0144skie [[wahad\u0142owiec kosmiczny|wahad\u0142owce]] systemu [[Space Transportation System|STS]]. W sumie do Europy dokowa\u0142y [[Columbia (wahad\u0142owiec)|Columbia]] - 3 razy, [[Atlantis (wahad\u0142owiec)|Atlantis]] - 1 raz, [[Unity (wahad\u0142owiec)|Unity]] - 2 razy. W ramach tej cz\u0119\u015bci programu na orbit\u0119 polecia\u0142o 36 os\u00f3b, w tym:\n* Amerykan\u00f3w - 15 os\u00f3b\n* Polak\u00f3w - 5\n* Czech\u00f3w i S\u0142owak\u00f3w - po 3\n* W\u0119gr\u00f3w - 4\n* Francuz\u00f3w - 3\n* Kanadyjczyk\u00f3w - 2\n* Australijczyk\n\n=== Wygaszanie eksploatacji po 2001 roku ===\nWraz z prze\u0142omem wiek\u00f3w wok\u00f3\u0142 Ziemi kr\u0105\u017cy\u0142o si\u0119 coraz wi\u0119cej obiekt\u00f3w. Na [[Niska orbita oko\u0142oziemska|LEO]] znajdowa\u0142y si\u0119 ameryka\u0144ska [[Freedom (stacja kosmiczna)|Freedom]], rosyjski [[Orbitalnyj Pi\u0142otirujemyj Sboroczno-Ekspierimientalnyj Kompleks|OPSEK]], chi\u0144ski [[Chi\u0144ska stacja orbitalna|Tiangong]] oraz wyniesiony przez [[Europejska Agencja Kosmiczna|ESA]] [[Laboratorium kosmiczne Columbus|Columbus]]. Trwa\u0142y tak\u017ce przygotowania do wystrzelenia mi\u0119dzynarodowej stacji Atlant.\n\nW tej sytuacji mocno wyeksploatowana, bazuj\u0105ca na zaprojektowanym w latach 70. sprz\u0119cie Europa zacz\u0119\u0142a by\u0107 konstrukcj\u0105 ma\u0142o konkurencyjn\u0105 pod wzgl\u0119dem naukowym oraz drog\u0105 w utrzymaniu. W 2001 roku po raz ostatni do stacji zadokowa\u0142 rosyjski wahad\u0142owiec Barguzin (OK1-K3), 10 pa\u017adziernika zdejmuj\u0105c ostatni\u0105 sta\u0142\u0105 za\u0142og\u0119 w mieszanym polsko-s\u0142owacko-szwedzkim sk\u0142adzie. W nast\u0119pnych latach odby\u0142o si\u0119 jeszcze w sumie siedem kr\u00f3tkotrwa\u0142ych i jedna d\u0142ugotrwa\u0142a misja. Ostatnia, dwuosobowa polska misja na Europ\u0119, maj\u0105ca za zadanie zabezpieczenie obiektu odby\u0142a si\u0119 15 lutego 2005 roku. Uszkodzenia i degeneracja urz\u0105dze\u0144 stacji post\u0119powa\u0142y bardzo szybko. Za\u0142oga ustabilizowa\u0142a orbit\u0119 stacji i podnios\u0142a j\u0105 na wysoko\u015b\u0107 310 km, a nast\u0119pnie zahermetyzowa\u0142a i pozostawi\u0142a na orbicie z zapasem paliwa pozwalaj\u0105cym na manewrowanie.\n\n=== Deorbitacja ===\nMimo przeprowadzenia misji serwisowej w lutym sta\u0142o si\u0119 jasne, \u017ce Europa ko\u0144czy swoj\u0105 dwudziestoletni\u0105 prac\u0119. W maju 2005 roku podj\u0119to decyzj\u0119 o deorbitacji obiektu. W tym celu 27 czerwca, w rocznic\u0119 pierwszej misji, zdalnie z Ziemi uruchomiono silniki [[Reaction Control System|RCS]] znajduj\u0105ce si\u0119 na module Bajka\u0142. Cykl trwaj\u0105cych kilka dni manewr\u00f3w obni\u017cy\u0142 orbit\u0119 Europy do 160 km. Stacja zacz\u0119\u0142a spowalnia\u0107 w wyniku tarcia o g\u00f3rne warstwy atmosfery. 19 lipca ok. 5:15 CET po raz ostatni uruchomiono silniki korekcyjne, powoduj\u0105c wyhamowanie. W wyniku tego manewru stacja wesz\u0142a w atmosfer\u0119 i sp\u0142on\u0119\u0142a na skutek tarcia. Szcz\u0105tki spad\u0142y do [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]].\n\n== Loty na Europ\u0119 ==\nNa stacj\u0119 Mir wykonano 71 za\u0142ogowych lot\u00f3w kosmicznych. Wzi\u0119\u0142o w nich udzia\u0142 209 astronaut\u00f3w r\u00f3\u017cnych narodowo\u015bci (g\u0142\u00f3wnie z Europy \u015arodkowo-Wschodniej). Do stacji polecia\u0142o tak\u017ce kilkadziesi\u0105t bezza\u0142ogowych misji transportowych. \n\n=== Sojuz ===\nStatki Sojuz by\u0142y g\u0142\u00f3wnym \u015brodkiem transportu za\u0142\u00f3g na Europ\u0119. Wykonano nimi 30 misji do stacji, w kt\u00f3rych wzi\u0119\u0142o udzia\u0142 76 astronaut\u00f3w. Statki Sojuz pe\u0142ni\u0142y r\u00f3wnie\u017c role \"szalupy ratunkowej\" dla za\u0142ogi. W momencie przebywania na pok\u0142adzie Europy jakiej\u015b za\u0142ogi Sojuzy mog\u0142y w razie zagro\u017cenia zapewni\u0107 bezpieczny powr\u00f3t za\u0142ogant\u00f3w na Ziemi\u0119.\n\n=== Orze\u0142 ===\nCz\u0119\u015b\u0107 polskich misji (konkretnie 7 lot\u00f3w) na stacj\u0119 wykonano przy u\u017cyciu statku kosmicznego Orze\u0142, b\u0119d\u0105cego modyfikacj\u0105 Sojuza, opracowan\u0105 i zmontowan\u0105 w Zak\u0142adach In\u017cynierysjnych CK KC.\n\n[[Plik:Sts-71-patch.png|thumb|250px|Emblemat u\u017cywany w czasie lot\u00f3w STS na Europ\u0119]]\n=== Promy kosmiczne ===\nDo stacji dokowa\u0142y wahad\u0142owce radzieckie, ameryka\u0144skie i francuski. Zestawienie lot\u00f3w wygl\u0105da nast\u0119puj\u0105co:\n* Purga - 4 misje\n* Buran - 3 misje\n* Barguzin - 2 misje\n* Columbia - 3 misje\n* Unity - 2 misje\n* Atlantis - 1 misja\n* Hermes - 4 misje\n\n=== Progress ===\nStatki transportowe [[Progress (statek kosmiczny)|Progress]] wykorzystywano do przywo\u017cenia na stacj\u0119 \u015brodk\u00f3w niezb\u0119dnych kosmonautom do d\u0142ugotrwa\u0142ych pobyt\u00f3w w kosmosie oraz dostarczania paliwa dla stacji. Poza tym znajdowa\u0142y si\u0119 tam r\u00f3wnie\u017c eksperymenty, cz\u0119\u015bci zamienne oraz cz\u0119\u015bciowo wyposa\u017cenie stacji.\n\n=== TKS ===\nStatki [[TKS (statek kosmiczny)|TKS]] dokowa\u0142y do stacji w ramach misji radzieckich w pocz\u0105tkowym okresie istnienia. Po roku 1992 po wymianie w\u0119z\u0142a dziobowego na Panonii mo\u017cliwo\u015b\u0107 ta zosta\u0142a utracona (ze wzgl\u0119du na swoje rozmiary nie mog\u0142y dokowa\u0107 do GWD. S\u0142u\u017cy\u0142y g\u0142\u00f3wnie do dostarczania eksperyment\u00f3w oraz rotacji za\u0142\u00f3g mi\u0119dzy Europ\u0105 a radzieckimi stacjami typu [[Program A\u0142maz|A\u0142maz]] oraz stacjami Mir i Mir-2.\n\n== Bibliografia ==\n* {{Cytuj pismo |autor = Bartosz J. Guma | tytu\u0142 = T\u0142ok na gwiezdnych szlakach | czasopismo = M\u0142ody Kosmik | oznaczenie = 1 maja 1987 | wolumin = | strony = 32-41 }}\n* {{Cytuj pismo |autor = Praca zbiorowa | tytu\u0142 = \u041fo\u043a\u043e\u0440\u0438\u0442\u0435\u043b\u0438 \u043a\u043e\u0441\u043c\u043e\u0441\u0430 | czasopismo = \u0422\u0435\u0445\u043d\u0438\u043a\u0430 \u043c\u043e\u043b\u043e\u0434\u0435\u0436\u0438 | oznaczenie = 1 czerwca 1999 | wolumin = | strony = 65-95 }}\n\n{{Stacje orbitalne}}"}]}},"general":{"mainpage":"Wikipedia:Strona g\u0142\u00f3wna","base":"https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna","sitename":"Wikipedia","logo":"//pl.wikipedia.org/static/images/project-logos/plwiki.png","generator":"MediaWiki 1.26wmf23","phpversion":"5.6.99-hhvm","phpsapi":"srv","hhvmversion":"3.6.5","dbtype":"mysql","dbversion":"10.0.16-MariaDB-log","imagewhitelistenabled":"","langconversion":"","titleconversion":"","linkprefixcharset":"","linkprefix":"","linktrail":"/^([a-z\u0119\u00f3\u0105\u015b\u0142\u017c\u017a\u0107\u0144\u0118\u00d3\u0104\u015a\u0141\u017b\u0179\u0106\u0143]+)(.*)$/sDu","legaltitlechars":" %!\"$&'()*,\\-.\\/0-9:;=?@A-Z\\\\^_`a-z~\\x80-\\xFF+","invalidusernamechars":"@:","git-hash":"3162034c5cc9d17fae05ef9a22736e5e8fb1a4a2","git-branch":"wmf/1.26wmf23","case":"first-letter","lang":"pl","fallback":[{"code":"en"}],"fallback8bitEncoding":"iso-8859-2","writeapi":"","timezone":"Europe/Warsaw","timeoffset":120,"articlepath":"/wiki/$1","scriptpath":"/w","script":"/w/index.php","variantarticlepath":false,"server":"//pl.wikipedia.org","servername":"pl.wikipedia.org","wikiid":"plwiki","time":"2015-09-23T13:06:53Z","misermode":"","maxuploadsize":1048576000,"minuploadchunksize":1024,"thumblimits":[120,150,180,200,220,250,300,400],"imagelimits":[{"width":320,"height":240},{"width":640,"height":480},{"width":800,"height":600},{"width":1024,"height":768},{"width":1280,"height":1024}],"favicon":"//pl.wikipedia.org/static/favicon/wikipedia.ico"}}})